Voorzitter,
Lokale politiek gaat over het vormgeven van de toekomst. De toekomst van onze inwoners, van onze dorpen en van onze gemeente. Het is wat ons bindt. Soms moet je er goed voor kunnen kijken. Zit het heden in de weg. Blijft het verleden het zicht vertroebelen. Soms zie je door de persoonlijke verhoudingen, mediaberichten, de recensie van de dag niet dat dat het is wat ons drijft: de toekomst.
Ik heb wel een nachtje moeten slapen over ons gesprek van gisteren. Ongewild en ook onbedoeld kwamen we toch in een wij – zij gesprek terecht. Is dit het bruiloftsfeest van drie partijen waar de andere partijen het zware werk op zich moeten nemen? Wat als het spannend wordt? Onbewust twijfelen we – misschien – aan elkaars intenties. En vertroebeld dat het zicht op de toekomst.
Zonder dat weg te willen poetsen – want ook dat mag er zijn – , willen wij ons allen oproepen om dit te zien als een nieuwe start. Waarin we het lang niet altijd eens hoeven te worden, maar wel vertrouwen op elkaars intenties het beste te willen doen voor onze gemeente en vanuit die grondhouding naar elkaar durven luisteren.
Er staan ons grote opgaven te wachten, en het wordt spannend. De wooncrisis, de klimaatcrisis, mogelijk een economische crisis en een vluchtelingencrisis. Aan crises geen gebrek. Juist nu, juist hier, juist hierom is een brede samenwerking nodig.
Om goed richting te geven is ruimte nodig voor elke fractie om van zich te laten horen. Om nieuwe ideeën in te brengen. Om kritisch te zijn op een komend college. Want kritiek is niet iets om voor te duiken, om weg te wuiven maar juist om van te leren.
Het richtsnoer van de PvdA voor de toekomst, en waar u de PvdA ook op gaat herkennen de komende periode, is de strijd voor kansengelijkheid. Want in al die crises zien wij dat kansen ongelijk zijn verdeeld. Dat je toekomst steeds vaker wordt bepaald door je afkomst, de beperkingen die je ervaart of wat je overkomt in het leven.
Stelt u zich allemaal een sneeuwbal voor die van een berg afrolt. Als de start in het leven goed is, is goed onderwijs, een goed inkomen, een betaalbare woning, een gezonde oude dag in veel gevallen een logisch gevolg, een gegeven. Zoals het een gegeven is dat sneeuw blijft plakken aan de sneeuwbal. Bovendien is hulp en ondersteuning beter bereikbaar. Zijn er meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen op je leefomgeving, wordt er beter naar je geluisterd. Als de start niet goed is, wordt goed onderwijs, een goed inkomen, een betaalbare woning en een gezonde oude dag minder vanzelfsprekend. En de groep die dat treft wordt steeds groter. Het leven is voor velen een wedstrijd geworden waar je voor het startsignaal al met twee-nul achterstaat.
De gemeente heeft in deze grote thema’s een belangrijke rol. De PvdA wil 3 thema’s inbrengen in het collegeperspectief en 2 thema’s waar wij graag met het initiatief vanuit de raad de schouders onder willen zetten.
Ik begin met het collegeperspectief.
Ten eerste de wooncrisis. Het is noodzakelijk dat we snel écht betaalbare woningen realiseren. Tachtig procent betaalbaar en daarvan de helft sociaal is wat ons betreft slechts het begin daarvan. Ook willen we zo veel mogelijk nieuwe woningen bestemmen voor inwoners uit onze eigen gemeente, het mogelijk maken van nieuwe vormen van wonen en het realiseren van tenminste 100 tijdelijke woningen in het eerste jaar. De PvdA wil een isolatieoffensief voor bestaande bouw om energiearmoede tegen te gaan. Het kan, dus het moet. We hebben daarbij geen moment te verliezen.
Ten tweede rechtsbescherming. Een onderwerp van groot belang maar waar helaas nog weinig over is gezegd. De PvdA wil dat iedere inwoner dezelfde rechten en plichten heeft. Dat klinkt als een open deur, maar voor wie niet durft of niet kan opkomen voor zijn eigen rechten, of voor wie niet weet hoe dat moet, is dat een groot probleem. Dat is niet iets van alleen de grote steden, ook in onze kleine gemeente zijn er meer dan 60 slachtoffers van het toeslagenschandaal. Het versterken daarvan kan met een Renkumse ombudsman en stevige cliëntondersteuning in de jeugdzorg en de wmo, evenals het versterken van de Rechtswinkel en het sociaal werk. Maar ook het aan banden leggen van slecht onderhoud en slecht verhuurderschap van huurwoningen. Wij willen de komende jaren de meest onvriendelijke gemeente worden voor slechte verhuurders en trekken daar alles bij uit de kast wat wettelijk mogelijk is.
Ten derde de dorpsgerichte zorg en ondersteuning aan onze inwoners, van jong tot oud. Daar zijn al goede stappen in gezet de afgelopen periode – zoals de ontwikkeling van het jeugdwerk en ontmoeting in onze dorpen -, maar het is nog niet genoeg en het is nog niet af. Bovendien behandelen we nu te vaak symptomen van problemen die we in de kern niet aanpakken. Zoals schulden die zorgen voor problemen met de psychische of lichamelijke gezondheid. Relatieproblemen tussen ouders die een negatief effect hebben op de ontwikkeling van kinderen. Het problematiseren van gedrag in plaats van het leren om te gaan met verschillen. De PvdA staat voor goede kwaliteit van zorg die uitgaat van wat mensen wel kunnen en betere inkomensondersteuning. En zolang de Rijksoverheid de randvoorwaarden hiervan niet op orde krijgt, gaan de lasten hier voor de baten uit.
Dan twee onderwerpen voor het raadsperspectief.
Om te beginnen dorpsgericht werken en inwonersparticipatie. De lessen van de afgelopen jaren vragen om een nieuwe blik op die twee begrippen. Het rapport Berenschot geeft een opdracht om ons meer te richten op de kernendemocratie. Wij zien dat advies als een kans om kwaliteiten van de dorpen te laten groeien en bloeien. We zien het ook als kans om niet alleen mondige mensen met mogelijkheden aan het woord te laten, maar elke inwoner een stem te geven. Graag stellen we ons voor dat we een pilot starten met de Buurt Bestuurt, waarbij inwoners samen met professionals de prioriteiten stellen van de politie, gemeente en woningbouwcorporatie in hun buurt. Een bewezen concept, met als extra effect dat de afstand tussen de overheid en inwoners verkleint.
Tot slot, de toekomst van onze zelfstandige gemeente. Wat ons betreft geven we opvolging aan de adviezen van Berenschot als het gaat om goed werkgeverschap en het optimaliseren van de ambtelijke organisatie. Dat niet doen betekent dat we onze doelen niet bereiken, niet de betrouwbare partner kunnen zijn van inwoners en ondernemers, het is zand in de machine. Een gemeente van ruim 30.000 inwoners moet wat ons betreft zelfstandig kunnen blijven, en door de financiële spelregels te volgen die we de afgelopen jaren al hebben gehanteerd, een permanente lobby voor goede voorwaarden vanuit het Rijk en zinvolle samenwerking in onze regio moet ons dat lukken.
Voorzitter, hoop en verandering zijn gebaat bij samenwerking, bij innovatieve ideeën en een eendrachtig geluid voor kansengelijkheid, het is het medicijn tegen verdeeldheid in de samenleving. Wij kijken er naar uit met eenieder – zowel voor het collegeperspectief als het raadsperspectief – hier de schouders onder te zetten.
